Badanie przestrzeni geograficznej pod kątem szans i zagrożeń dla danego państwa w zależności od rozwoju sytuacji politycznej, społecznej, gospodarczej, militarnej, kulturalnej, ekologicznej w danym państwie, w jego bezpośrednim i dalszym otoczeniu.
Państwo jako suwerenny, terytorialny twór działający na rzecz politycznych, gospodarczych, społecznych i obronnych interesów mieszkańców, kształtuje swoją przestrzeń bezpieczeństwa, którą bezpośrednio stanowi zarówno jego własne terytorium (lądowe morskie powietrzne) jak i inne definiowane przestrzenie określane jako obszary: działania, wpływów, zainteresowania, odpowiedzialności czy teatry operacji oraz wojny.
Głównym celem badań geografii bezpieczeństwa jest identyfikacja zagrożeń w celu podjęcia racjonalnych działań eliminujących, zmniejszających lub przeciwdziałających skutki zaistniałych kataklizmów i katastrof.
Geografia bezpieczeństwa powiązana jest z dziedzinami i dyscyplinami naukowymi takimi jak:
Kartografia
Geografia społeczno-ekonomiczna
Geografia wojenna
Geografia społeczna
Uczestnictwo w działaniach na rzecz stabilizacji sytuacji międzynarodowej oraz w międzynarodowych misjach i operacjach zarządzania kryzysowego wymaga utrzymywania przez SZ RP adekwatnych sił i środków wspierających udział w różnych typach operacji.
Środowisko bezpieczeństwa – wymiar regionalny czynniki destabilizacji
Zagrożenia polityczno-militarne:
· Presja polityczno-militarna
· Agresja podprogowa(działania hybrydowe)
· Konflikty na dużą skalę
Zagrożenia niemilitarne:
· W cyberprzestrzeni
· W sektorze energetycznym
· Terroryzm europejski
Fundamenty państwa jego siły obronnej (wg Clausewitza/Jelinka):
Obywatel terytorium system władzy państwowej (decydenci i instrumenty w tym Siły Zbrojne)
Założenia i cele strategii BN RP
Wymiary bezpieczeństwa:
Polityczno-wojskowe
Ekonomiczne
Społeczno-kulturowe
Ekologiczne
Polska jako podmiot bezpieczeństwa:
interesy narodowe i cele strategiczne
Cele dotyczące działań i przygotowań państwa, obywateli i zasobów
Interesy:
Zagwarantowanie niepodległości i nienaruszalności granic
Dysponowanie własnym potencjałem i członkostwo w silnych sojuszach
Zapewnienie wolnego i bezpiecznego życia obywateli
Ochrona indywidualna obywateli i zbiorowa ludności
Zapewnienie bezpieczeństwa zrównoważonego rozwoju społecznego i gospodarczego
Państwo – jest to byt polityczny istniejący w określonej granicami przestrzeni.
Obywatele – jako swoiste atomy tej całości (państwa).
Indywidualne i zbiorowe zasoby/dobra/wartości – materialne i niematerialne
Podsystemy (w ty ogniwa) wykonawcze siły i środki przewidziane do realizacji ustawowo określonych zadań w dziedzinie bezpieczeństwa pozostające w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwa. Wyróżnia się 2 rodzaje operacyjne oraz wsparcia:
Podsystemu wykonawcze tworzą:
Podsystem obrony (obronność) – przeznaczony do wykorzystania szans, podejmowania wyzwań, redukowania ryzyka i przeciwdziałania (zapobiegania i przeciwstawiania się) zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno-militarnym,
Podsystem ochronny (bezpieczeństwo cywilne, pozamilitarne) –przeznaczone do wykorzystania szans, podejmowania wyzwań, redukowania ryzyka i przeciwdziałania (zapobiegania i przeciwstawiania się) zew i wew zagrożeniom o charakterze niemilitarnym (cywilnym).
Podsystemy wsparcia:
Podmioty społeczne,
Gospodarcze,
Przeznaczone do wykorzystania szans, podejmowania wyzwań, redukowania ryzyka i przeciwdziałania (zapobiegania i przeciwstawnia się) zew i wew zagrożeniom o charakterze społecznym i gospodarczym a także do społecznego i gospodarczego zasilenia operacyjnych podsystemów bezpieczeństwa narodowego w czasie pokoju kryzysu i wojny.
Analiza obecnego staniu nakreśla prognozy kształtowania się strategicznego środowiska bezpieczeństwa w aspekcie zewnętrznym i wewnętrznym, militarnym i pozamilitarnym. Treścią analizy są szanse, wyzwania, ryzyka i zagrożenia przed jakimi stanie RP w perspektywie 20 lat.
Szanse bezpieczeństwa – niezależnie od woli podmiotu okoliczności (zjawiska i procesy w środowisku bezpieczeństwa) sprzyjające realizacji interesów oraz osiąganiu celów podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa.
Wyzwania bezpieczeństwa – sytuacje problemowe generujące dylematy decyzyjne przed jakimi stoi podmiot w rozstrzyganiu spraw bezpieczeństwa. Niewłaściwe zaadresowanie lub niepodjęcie wyzwania bezpieczeństwa mogą w efekcie przekształcić się w realne zagrożenie bezpieczeństwa, … to potrzeba podjęcia działań wobec zjawisk mogących wywołać zagrożenie lub rodzących szansę dla podstawowych interesów danego podmiotu.
Ryzyka bezpieczeństwa – możliwość negatywnych dla danego podmiotu skutków własnego działania w sferze bezpieczeństwa.
Zagrożenia bezpieczeństwa – pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania na podmiot. Najbardziej klasyczny czynnik środowiska bezpieczeństwa; rozróżnia się zagrożenia potencjalne i realne; subiektywne i obiektywne; zew i wew; militarne i niemilitarne; kryzysowe i wojenne; intencjonalne i przypadkowe (losowe).
Kryzys – moment rozstrzygający, punkt zwrotny, okres przełomu, wybór, decydowanie, zmaganie się , walkę, w której konieczne jest działanie pod presją
Pojawia się gdy następują jakościowa zmiana systemowa w funkcjonowaniu określonego obiektu – systemu.
Kryzys:
Sytuacja niekorzystna,
Poważne załamanie,
Wzrost napięcia,
Nagłe i gwałtowne przesilenie,
Moment przełomu ku złemu lub lepszemu,
Punkt zwrotny do stanu normalnego lub innego stanu kryzysowego.
Sytuacja kryzysowa – zespół okoliczności zew i wew wpływających na dany układ w taki sposób że zaczyna się w nim i jest kontynuowany proces zmian w rezultacie czego dochodzi do zachwiania a następnie przywrócenia równowagi jego funkcjonowania dzięki podjętym środkom regulacji.
Kulminującym elementem sytuacji kryzysowej jest kryzys.
Niepodjęcie stosownych działań zaradczych może doprowadzić w zależności od charakteru sytuacji do wojny, całkowitego upadku organizacji lub innego stanu jej funkcjonowania.
[O Kryzysie (Zarządzaniu Kryzysowym) będzie oddzielny post]
Koncepcja pojęcia geografii:
1. Geografia matematyczna
Cywilizacja grecka łączyła geografię i kartografię matematyczną,
Najlepsze określenie położenia różnych miejsc na ziemi dla ułatwienia podróży,
Zmiana horyzontu geograficznego w parze z wynalazkami np. busola, sekstans i chronometr.
2. Geografia inwentaryzująca
Efekt geograficznych podróży badawczych,
Encyklopedyczne ujęcie geograficzne (np. ustalenie jaj dokładnego kształtu, obliczenie rozmiarów kontynentów, badania ukształtowania powierzchni, itd.).
3. Geografia opisowa – starano się opisywać kraje i ludzi wykorzystując opis podróżników lub odbywając samemu podróże.
4. Geografia rozumowa (okres wątpliwości i poszukiwań):
G. straciła dotychczasową podstawową funkcję poznawczą, rozszerzenie horyzontu geograficznego,
Rozwija się od początku XX wieku,
Zajmuje się studiowaniem związków między zjawiskami „niebieskimi” i ziemskimi, miedzy zjawiskami przyrody i zjawiskami społecznymi.
Obecnie geografii ma znacznie zwiększone możliwości dzięki łatwości przemieszczania się, licznym obserwacjom, danym statystycznym, postępom geologii, hydrologii, klimatologii, geodezji, teledetekcji i wielu innym dyscyplinom naukowym, ponadto dzięki badaniom kosmicznym, rozwojowi informatyki i innych zdobyczy, daje możliwość poznania obiektywnego obrazu naszego świata i zjawisk nim rządzących.
Spośród wielu metod, rozumowania geograficznego, dwie zasługują na uwagę:
Albo studiowanie całości i powiązań faktów w jednym określonym rejonie – jest to geografia regionalna (szkoła francuska),
Albo też studiowanie jednego z elementów na całej powierzchni ziemi na przykład rzeźbę terenu, rolnictwo, przemysł, roślinność – będzie to wówczas geografia ogólna (szkoła niemiecka i amerykańska).
Etapy rozwoju geografii:
Klasyczny (poznanie i opis zróżnicowań przestrzennych),
Scjentystyczny (drążenie do wyjaśnienia i prognozowania badanych zjawisk),
Behawioralny (zrozumienie motywacji działań i zachowań przestrzennych),
Radykalny (wyjaśnienie zachowań grup i organizacji w przestrzeni).
Niekwestionowanymi zasługami scjentyzmu w geografii pozostały:
Uściślenie terminologii naukowej,
Wprowadzenie hipotetycznego – dedukcyjnego sposobu myślenia,
Umożliwienie rozwoju teoretycznego geografii jako nauki m. in. Poprzez próby stworzenia metodologii tej dyscypliny,
Wprowadzenie podejścia systemowego,
Umożliwienie prognozowania w geografii.
Geografia – „nauka badająca powłokę ziemi, jej przestrzenne zróżnicowanie pod względem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym oraz związki zachodzące między środowiskiem geograficznym a działalnością społeczeństw”
oraz
„za geografię uważa się badanie i wyjaśnianie zróżnicowania przestrzennego zjawisk przyrodniczych, demograficznych (ludności) oraz działalności gospodarczej społeczeństw ludzkich, uwzględniające ich wzajemne związki”
Geografia wojenna – „dyscyplina badająca fizyczne właściwości terytorium, społeczno-gospodarcze położenie danego państwa, organizację władzy i sił militarnych z punktu widzenia ich wpływu na prowadzenie wojny”
Przestrzeń fizyczno–geograficzna – charakteryzuje je określone położenie geograficzne (szerokość i długość geograficzna), pewne cechy fizyczne (wzniesienie nad poziomem morza, rozczłonkowanie poziome, rzeźba powierzchni, budowa geomorfologiczna i geologiczna) oraz przyrodnicze (nasłonecznienie, klimat, warunki hydrologiczne, gleby, flora, fauna)
Środowisko geograficzne – otoczenie fizyczne (nieorganiczne) i biotyczne (organiczne), w którym żyje społeczeństwo ludzkie. Stanowi przekształcone środowisko przyrodnicze oraz elementy antropogeniczne (infrastruktura osadnicza, przemysłowa, rolna i inne).
Badania geograficzne dotyczyć mogą całej ziemi, są wówczas prowadzone w ujęciu globalnym, mogą również dotyczyć określonej części ziemi, a więc wymiaru regionalnego czy nawet lokalnego (jednostek wyodrębnionych wg. Przyjętych kryteriów), stąd bada się regiony fizycznogeograficzne, polityczne, ekonomiczne, geopolityczne, geostrategiczne czy militarne (teatry, obszary, rejony), a również państwa, grupy państw, koalicje, rejony zainteresowania, obszary geostrategiczne oraz inne rejony, obszary przestrzenne do wymiaru globalnego włącznie.
Badania mogą dotyczyć również wybranych komponentów środowiska geograficznego.
Celem badań mogą być również wyodrębnianie regionów na podstawie przyjętych kryteriów
Istotne staje się coraz częściej ukierunkowane badanie kwestii dotyczących szeroko pojmowanego bezpieczeństwa działalności człowieka i jego środowiska, w tym struktur przestrzennych w których to działanie jest prowadzone – bezpieczeństwa państwa, regionu do wymiaru globalnego włącznie.
Geografia rozwija się w otoczeniu innych dyscyplin naukowych :
Są to dyscypliny zarówno przyrodnicze jak i techniczne, społeczne, polityczne i ekonomiczne
Ilekroć w badaniach geograficznych występują abiotyczne i biotyczne elementy środowiska przyrodniczego, geografia musi korzystać z dorobku geologii, klimatologii, hydrologii, gleboznawstwa i ekologii
Gdy geografia zajmuje się przekształceniami środowiska przyrodniczego, przestrzennym zagospodarowaniem regionów, wchodzi w kontakty z naukami rolniczymi i technicznymi jak: inżynieria środowiska , budownictwo, architektura, inżynieria miejska, melioracja gruntów, uprawa roślin, hodowla zwierząt
W badaniu społeczeństwa i gospodarki geografia współdziała z demografią, socjologią, ekonomią, historią, prawem, organizacją i zażądaniem
Uwarunkowania procesu badań na gruncie geografii bezpieczeństwa:
Globalizacja,
Zagrożenia i wyzwania współczesnego świata,
Podłoże konfliktów,
Rodzaje konfliktów,
Globalny i regionalny aspekt konfliktów,
Rodzaje działań militarnych (koncepcje, doktryny),
Znaczenie danych i znaczenie geoinformacji,
Systemy geoinformacyjne wsparcia decyzji.
System informacji geograficznej
(geographic information system, GIS) – system służący do wprowadzania, gromadzenia , przetwarzania oraz wizualizacji danych geograficznych, którego jedną z funkcji jest wspomaganie procesu decyzyjnego,
Dane przestrzenne mogą zawierać informacje zarówno o kształcie i lokalizacji bezwzględnej poszczególnych obiektów w wybranym układzie odniesienia, jak również o ich rozmieszczeniu wzajemnym względem innych obiektów (topologia),
Dane opisowe (zwane także danymi nie przestrzennymi lub atrybutowymi) – opisujące cechy ilościowe lub jakościowe obiektów geograficznych nie związane z ich umiejscowieniem w przestrzeni.
System informacji przestrzennej:
System pozyskiwania, gromadzenia weryfikowania, integrowania, analizowania, transferowania i udostępniania danych przestrzennych w szerokim rozumieniu obejmuje metody , środki techniczne, w tym sprzęt i oprogramowanie, bazę danych przestrzennych, organizację, zasoby finansowe oraz ludzi zainteresowanych jego funkcjonowaniem,
Oprogramowanie o funkcjach odpowiadających definicji, produkowane przez wyspecjalizowane firmy np. intergraph ERDAS.
Struktura funkcjonalna GIS:
Geograficzny system informacyjny składa się z kilku grup programów (modułów) realizujących odrębne funkcje. Są to:
Procedury wprowadzania i weryfikacji danych wejściowych,
Procedury zarządzania i przetwarzania w obrębie baz danych (system zarządzania bazą danych),
Procedury przetwarzania i analizy danych geograficznych,
Procedury wyjściowe: prezentacji geograficznej, kartograficznej i tekstowej danych,
Procedury komunikacji z użytkownikiem.
System Informacji Geograficznej (geografical information) – system (GIS) system info przestrzennej dot danych geograficznych; termin ten w liczbie mnogiej systemy informacji geograficznej stosowany jest również jako nazwa dziedziny zajmującej się geoinformacji oraz metodami i technikami GIS.
Dane geoprzestrzenne (geospatial data) – dane przestrzenne dot ziemi i wszelkich obiektów przestrzennych z nią związanych synonim danych geograficznych.
Geopolityczny system analiz, ocen i prognoz rozwoju zagrożeń oraz identyfikacji obszarów kryzowych i potencjalnego zaangażowania sił NATO.
Jego zadaniem w wymiarze pragmatycznym jest stałe (lub okresowe) monitorowanie całokształtu środowiska geograficznego lub wybranych jego aspektów w określonym (na podstawie badań) obszarze zainteresowania, pod kątem czynników stanowiących potencjalne zagrożenie dla szeroko rozumianego bezpieczeństwa państwa (sojuszu północnoatlantyckiego), również w kontekście potencjalnego użycia sił zbrojnych.
System powinien obejmować elementy funkcjonalne:
Segment koordynacji badań,
Segment zasobów geoinformacyjnych,
Segment analityczny,
Segment dystrybucji,
Moduł technicznej obsługi informatycznej.
Comments