Obszary napięć w Europie południowo-wschodniej w latach 90-tych XX wieku:
- Problem mniejszości narodowych – przyczyną napięć w Europie południowo-wschodniej (podział Europy na bloki polityczno-militarne zminimalizował to zjawisko),
- Cypr wyjątkowe – napięcia Turecko-Greckie, podział wyspy w 1974 roku na dwie części,
- Upadek bloku wschodniego w 1990 r. ponowne napięcia na tle narodowościowym,
- Upadkowi ZSRR towarzyszył konflikt zbrojny w Mołdawii w latach 1990-1992 (mniejszość rosyjska proklamowała powstanie republiki naddniestrzańskiej nie jest uznawana na arenie międzynarodowej i ten region jest traktowany jako część Republiki Mołdawii),
- Rozpad Jugosławii lata 1991 – 1995 walka w Chorwacji, Bośni Hercegowinie. Przyczyna proklamowanie przez mniejszość serbską zamieszkującą w tych państwach własnych republik narodowych,
- 1998 konflikt zbrojny w Kosowie – ludność albańska jako większość tej autonomicznej prowincji serbskiej.
Osetia południowa - Osetia Gruzja
- W okresie ZSRR stanowiła obwód autonomiczny w ramach Gruzińskiej SRR,
- 1989 wspierani przez Moskwę południową,
- 1991 rozpad ZSRR.
Abchazja - konflikt między Gruzją i Abchazją
Abchazja była republiką autonomiczną wchodząca w skład Gruzińskiej SRR. Po rozpadzie ZSRR w 1991 roku Gruzja stała się niepodległym krajem. Konstytucja Gruzińska z 1991 roku praktycznie pozbawiła Abchazję autonomii.
- 21.07.1992 władze Abchazji ogłosiły niepodległość której Gruzja nie uznała – w Abchazji Gruzini stanowią prawie 50 % ludności,
- 14.08.1992 wojska Gruzińskie wkroczyły do Abchazji – wybuchł otwarty konflikt zbrojny który strona gruzińska przegrała. Abchazom pomagali ochotnicy z innych krajów kaukaskich. Abchazowie pogwałcili porozumienie o zawieszeniu broni z 1993 roku wykorzystując sytuacje gdy Gruzja wycofała ciężki sprzęt wojskowy,
- 14.05.1994 obie strony konfliktu podpisały układ w Moskwie z godnie z którym wycofały linie graniczną. Strefę buforową zajęły wojska rosyjskie w ramach Sił Pokojowych ONZ. Abchazja zwiększyła zakres autonomii w ramach Gruzji która straciła kontrolę nad tym obszarem,
- 1998 konflikt został wznowiony (tzw. wojna sześciodniowa ) zwyciężyli Achajowie,
- Sierpień 2008 w czasie wojny w południowej Osetii siły zbrojne Abchazji zdobyły wąwóz Kodori i osiągnęły granicę Abchazji z 1921 roku ponownie zażądały niepodległości,
- 26.08.2008 Rosja uznała niepodległość Abchazji. We wrześnie uczyniła to Nikaragua. pozostałe państwa nadal uznają Abchazję za terytorium Gruzji.
Czeczenia
- Czeczenia – przed kaukaska republika w obrębie Federacji Rosyjskiej. Przed rozpadem ZSRR wraz z Inguszetią tworzyła jedną republikę autonomiczną,
- Po rozpadzie ZSRR w 1991 samodzielnie proklamowała niepodległość czemu władze w Moskwie się stanowczo sprzeciwiały. Kilka lat zbrojna interwencja wojsk rosyjskich dopuściła do ogromnego zniszczenia. Całkowicie załamała się gosp w tym jej podstawowy filar wydobycie ropy naftowej,
- Ropa naftowa jest jedną z głównych przyczyn braku zgody Kremla na niepodległość Czeczenii. Na terenie republiki znajdują się bogate złoża tego surowca oraz przebiega tamtędy szlak rurociągowy znad Morza Kaspijskiego do Rosji,
- Obecnie Republika Czeczeńska stanowi autonomię z własnym prezydentem (popieranym przez Moskwę) parlamentem, rządem, strukturami administracyjnymi, wojskowymi i innymi. Jest grupa radykałów która za wszelką cenę kosztem życia wielu niewinnych ludzi dążą do pełnej niepodległości Czeczeni. Na ich czele do niedawna stał Szamil Basajew.
Interwencja ONZ w konflikt w Bośni i Hercegowinie
- Konflikt w Bośni i Hercegowinie – następstwo rozpadu socjalistycznej republiki Jugosławii
- Tragiczne doświadczenia okupacji niemieckiej w czasie 2 wojny światowej;
Chorwacja oraz Albańczycy z Kosowa – sprzymierzeńcy okupantów,
Inne w tym Serbowie - podzieleni na zwolenników partii i partyzantek komunistycznych i monarchistów.
- 29 czerwca 1991 niepodległość ogłosiły Słowenia i Chorwacja,
- Wybuch starć zbrojnych między zwolennikami niepodległości a armią Jugosłowiańską; w Słowenii – krótkotrwałe (1 dzień) w Chorwacji -kształt intensywnego konfliktu zbrojnego,
- W Bośni i Hercegowinie przemiany zachodziły z opóźnieniem- ogromne zróżnicowanie narodowościowe i religijne. Dodatkowo region najmniej rozwinięty gospodarczo w Jugosławii
- Ruch niepodległościowy w Bośni i Hercegowinie cieszył się poparciem jedynie wśród ludności muzułmańskiej negatywny stosunek bośniackich Serbów (Wspieranych przez Belgrad)
- Ogłoszenie niepodległości przez Bośnię i Hercegowinę (3 marca 1992) zaowocowało wybuchem konfliktu. Początkowo między bośniackimi siłami Serbskiej Republiki a Bośni i Hercegowiny (proklamowana 9 stycznia 1992),
- Konflikt na Bałkanach uznano za źródło destabilizacji w Europie
- W kwietniu 1992 roku rozmieszczono pierwszych obserwatorów,
- Niepowodzenie sił UNPROFOR – masakra w Srebrnicy, cykliczny ostrzał Sarajewa, spowodowało zmianę działań państw zachodnich,
- Decyzja o użyciu siły NATO po otrzymaniu zgody ONZ ze względu na:
Konieczność powstrzymania destabilizacji ładu międzynarodowego w wyniku konfliktu,
Konieczność ochrony ludności cywilnej, świadczenie pomocy humanitarnej, zapobieganie zbrodniom wojennym na obszarze BiH,
Rezultaty
- Trudno jednoznacznie ocenić rezultaty a tym samym efektywność interwencji zachodu w konflikcie Bośniackim,
- Udało się doprowadzić do przerwania walk a następnie negocjacji pokojowych doprowadzając do stabilizacji BiH i całego regionu,
- Interwencja w konflikt Bośniacki miała pozytywny wpływ na spoistość zachodu i jego pozycję międzynarodową,
- Rola NATO doprowadziła do końca walk.
Konflikt w Kosowie
- Problem Kosowa – Kosowo było w Jugosławii republiką autonomiczną która graniczy z Serbią, Mołdawią i Albanią. W 90% zamieszkałe przez Albańczyków stanowił jednocześnie terytorium Serbii i było ważnym miejscem dla historii Serbii,
- 1991 – rozpad Jugosławii. W Kosowie przeprowadzono referendum w którym ludność opowiedziała się za suwerennością. Jugosławia nie uznała jego wyników.
Źródła konfliktu w Kosowie
W związku z pogarszającą się sytuacją wewnątrz i ogłoszeniem niepodległości przez Słowenię i Chorwację Albańczycy zorganizowali we wrześniu 1991 referendum w którym 87% głosujących opowiedziało się za niepodległością i proklamowano niepodległą republikę Kosowa, którą uznała jedynie Albania,
- Ogłoszenie niepodległości przez Kosowo spotkało się ze wzmożeniem represji ze strony władz Serbskich,
- Wzrost zainteresowania Kosowa dokonywał się wraz z intensyfikacją działań zbrojnych w 1998 roku,
- Interwencja NATO został podjęta bez autoryzacji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Przeciwko akcji zbrojnej było 2 stałych członków Rady Rosja i Chiny,
- Napięcia między Serbami a kosowskimi Albańczykami miały charakter długotrwały i systematyczny,
- Zachodni sojusznicy podejmując decyzje o interwencji skazywali na trzy motywy:
Względy humanitarne – podejście takie wynikało z doświadczenia BiH, gdzie zbyt późna interwencja zbrojna nie zapobiegała masowym zbrodniom i katastrofom,
Obawy o destabilizację regionu całkowitą – w przypadku przedłużającego się konfliktu w Kosowie. Szczególnie destabilizacja w państwach ościennych. Dodatkowo obawiano się że konflikt w Kosowie między prawosławnymi oprawcami z Serbii a muzułmańskimi ofiarami albańskimi przybierze na sile,
Umocnienie wiarygodności samego sojuszu.
- Interwencja NATO rozpoczęła się 24 marca 1999 generalnym jej celem było wymuszenie przyjęcia przez prezydenta Milošević'a projektu pokojowego,
- 9 czerwca 1999 porozumienie zostało osiągnięte a wojna zakończona,
- Po wojnie w Kosowie zapanował chaos. Do byłej Jugosławii uciekło ok. 100 tyś Serbów,
- Zaangażowanie instytucji międzynarodowych przyczyniło się do zbudowania niezależnych struktur państwowych w Kosowie i zrealizowanie aspiracji niepodległościowych kosowskich Albańczyków którzy ogłosili niepodległość 17 lutego 2008 roku,
- Niestety nie udało się powstrzymać czystek etnicznych,
- Po dzień dzisiejszy stacjonuje siły pokojowe w tym siły z Polskiej Policji (np. ekspertów EULEX)
Irak
Zatoka perska – pierwszy konflikt po zimnej wojnie.
- Bliskowschodnie elity polityczne, oceniające że ZSRR nie odgrywa już roli supermocarstwa obawiały się zdania na łaskę USA oraz rozlania się rewolucji z Europy środkowej na bliski wschód,
- Zatoka perska z racji strategicznego położenia bogactw naturalnych jest obszarem rywalizacji mocarstw o wpływy i koncernów naftowych o dostęp do zasobów energetycznych,
· Inwazja Iraku na Kuwejt 3 sierpnia 1990 spotkała się z natychmiastową ripostą ze strony ONZ jak i ligi państw arabskich,
- „pustynna tarcza” rozpoczęła się 7 sierpnia 1990 roku na podstawie porozumienia zawartego między USA a Arabią saudyjską a jej istotą było odstraszenie Husajna od dalszej agresji,
- W tym samym czasie swoje floty wojenne w regionie wzmocniły Wielka Brytania i Francja,
- Do połowy stycznia 1991 siły koalicji złożone z wojsk 29 państw objęły łącznie ok 1 mln osób,
- Działania wojenne sprzymierzonych „pustynna burza” rozpoczęły się 17 stycznia 1991,
-25 lutego Husajn ogłosił decyzję o bezwarunkowym wycofaniu wojsk irackich z Kuwejtu a 28 lutego prezydent G. Bush zdecydował o jednostronnym wstrzymaniu działań wojennych,
- Wojna w zatoce zakończyła się militarnym a w znacznej mierze także politycznym zwycięstwem państw zachodu i sił koalicji,
- Pustynna burza była praktyczna prezentacją efektów gwałtownego rozwoju wojskowej technologii, zwłaszcza elektroniki w latach 80,
- Swoją wartość udowodniły m.in.: GPS, broń precyzyjna, technologia stealth, rakiety manewrujące dalekiego zasięgu, zaawansowane kamery termo- i noktowizyjne oraz ulepszona łączność. Koalicjanci mieli jasny obraz tego gdzie jest wróg i mogli go atakować precyzyjnie z dłuższej odległości natomiast Irakijczycy błądzili niczym we mgle,
- Spośród celów politycznych interwencji zbrojnej w Zatoce Perskiej w pełni zostały zrealizowane:
Całkowite wycofanie wojsk irackich z Kuwejtu,
Przywrócenie legalnych władz,
Zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom Stanów Zjednoczonych.
- Nie obalano irackiego reżimu, osłabiono znacznie potencjał wojskowy Iraku. Obalenie reżimu nie było celem deklarowanym,
- Zdecydowana reakcja na agresję Iraku oznaczała umocnienie prawa międzynarodowego choć efekt ten nie był trwały,
- Udana interwencja nie tylko była przestrogą przed potencjalnymi agresjami lecz dowiodła możliwości oddziaływania państw zachodnich i USA w sferze bezpieczeństwa,
- W wymiarze prawnym stanowił ważny punkt odniesienia w praktyce RB ONZ w zakresie przyznania prawa do użycia siły.
·
Comments