Według Konstytucji RP z 1997 r. mogą być wprowadzone 3 rodzaje stanów nadzwyczajnych:
stan wojenny,
stan wyjątkowy,
stan klęski żywiołowej.
Stan nadzwyczajny
Może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości (zasada legalności). Decyzje podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia (zasada proporcjonalności) i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa (zasada efektywności).
Stan wojenny
W Polsce może być wprowadzony przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów w formie rozporządzenia na części albo na całym terytorium państwa w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.
Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego prezydent musi przedstawić Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania. Sejm ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć owo rozporządzenie, może je również uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Wprowadzenie stanu wojennego wywołuje skutki określone w ustawie i może wiązać się z ograniczeniem wolności i praw człowieka i obywatela.
Rada Ministrów zarządza w czasie stanu wojennego systemem kierowania obroną państwa, w tym może również przekazać organom wojskowym określone kompetencje organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych.
Stan wyjątkowy
Według postanowień Konstytucji z 1997 (art. 228 i następne) stan wyjątkowy może wprowadzić prezydent na wniosek Rady Ministrów na czas oznaczony, lecz nie dłuższy niż 90 dni, na części albo na całym terytorium kraju, jeśli zagrożone zostało bezpieczeństwo państwa, bezpieczeństwo obywateli lub porządek publiczny.
Prezydent może przedłużyć ten stan tylko raz (na okres nie dłuższy niż 60 dni) za zgodą Sejmu.
Stan klęski żywiołowej
Na podstawie Ustawy z 18 kwietnia 2002 o stanie klęski żywiołowej stan ten wprowadzany jest przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek właściwego wojewody lub z własnej inicjatywy.
Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej, oraz w celu ich usunięcia.
Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić jej skutki. Wprowadza się go na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy niż 30 dni. Stan ten może zostać przedłużony na czas oznaczony, w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, za zgodą Sejmu (art. 4 - 6 ustawy).
Na terenie objętym stanem klęski żywiołowej istnieje możliwość czasowego ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela (art. 20 - 26 ustawy).
Ochrona ludności
Zintegrowana działalność organów administracji publicznej właściwych w sprawach ochrony ludności i podmiotów realizujących zadania mających na celu ochronę życia i zdrowia ludności przebywającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz ochronę mienia, środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego w przypadku wystąpienia zagrożenia, oraz obronę cywilną jako przygotowanie i realizacja zadań ochrony ludności po wprowadzeniu stanu wojennego i w czasie wojny określonych ustawą z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz realizację zadań z zakresu zarządzania kryzysowego określonych w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym.
Podmioty realizujące cele i zadania w zakresie ochrony ludności:
organy administracji publicznej;
służby, inspekcje i straże;
podmioty krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego;
ochotnicze straże pożarne i inne podmioty ratownicze niewchodzące w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego;
zakłady opieki zdrowotnej oraz jednostki systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne;
samorządowe jednostki organizacyjne;
organizacje pozarządowe wykonujące zadania ochrony ludności;
podmioty zarządzające systemami monitorowania zagrożeń;
podmioty realizujące zadania z zakresu ostrzegania i alarmowania ludności;
wydzielone pododdziały Sił Zbrojnych, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym;
formacje obrony cywilnej, o których mowa w art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej;
podmioty, dla których organ właściwy w sprawach ochrony ludności przewidział i uzgodnił realizację zadań z zakresu ochrony ludności;
podmioty, na które organ właściwy w sprawach ochrony ludności nałożył obowiązek realizacji zadań obrony cywilnej.
Zadania wykonywane w ramach ochrony ludności związane z możliwością wystąpienia zagrożenia:
monitorowane zagrożeń i szacowanie ryzyka ich wystąpienia,
Przeciwdziałanie występowaniu zagrożeń,
przygotowanie organizacyjne i rzeczowe do reagowania na zagrożenia,
Przygotowanie warunków do ewakuacji ludności,
przygotowanie warunków do ochrony ludności, zabezpieczenia mienia i produktów żywnościowych, w tym budowie i utrzymaniu budowli ochronnych oraz dostosowanie istniejących obiektów do pełnienia funkcji budowli ochronnej,
szkolenie podmiotów ochrony ludności w tym organizowanie ćwiczeń,
tworzenie rezerw zasobów służących ochronie ludności i obronie cywilnej,
Prowadzenie edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej, w tym kształtowanie świadomości zagrożeń i adekwatnych zachowań społecznych,
planowanie i przygotowanie procesu przekształcenia podmiotów ochrony ludności w organizacje obrony cywilnej;
Zadania wykonywane w ramach ochrony ludności związane z wystąpieniem zagrożenia w tym wojny:
wykrywanie zagrożeń i ich rozpoznanie
Informowanie, ostrzeganie i alarmowanie ludności,
wymiana i analizowanie informacji pochodzących z systemów monitorowania sytuacji zagrożeń pomiędzy podmiotami ochrony ludności,
reagowanie i podejmowanie interwencji oraz działań ratowniczych przez właściwe podmioty ochrony ludności,
wskazywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych
informowanie rodzin o poszkodowanych,
stwarzanie warunków i możliwości identyfikacji osób poszkodowanych,
organizowanie lub koordynowanie udzielania i przyjmowania pomocy humanitarnej,
doraźne grzebanie zmarłych,
Pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych do przetrwania,
realizacja innych działań niezbędnych do wypełnienia wyżej wymienionych zadań, w tym planowanie i prace organizacyjne.
Comments